Een Amerikaanse columnist sprak onlangs met een bankier van Goldman Sachs. De
columnist vroeg de bankier of hij een hoge ambtenaar met goede kennis van de
bankenregulering aan zou nemen, als hij de kans kreeg. "Direct!",
zei de bankier. Want die mensen weten waar de mazen zitten, is de
redenering.

Amerikaanse en Britse banken reserveren alweer miljarden voor de bonussenpot.
Dit zijn vooral retentiebonussen, blijfbonussen, bedoeld om te voorkomen dat
toptalent naar hedge fondsen en andere instellingen vertrekt waar het
vergrootglas van de overheid minder op ligt.

Anders
Amerikanen zitten iets anders in de bonussendiscussie dan Nederlanders – ze
maken zonder blikken of blozen bekend
dat ze miljarden
aan bonussen uitdelen – maar toch is de situatie hier in Nederland niet
wezenlijk anders.

Zo wil
een groep ABN-medewerkers de hen toegezegde blijfbonus alsnog ontvangen, ook
al was juist de bonussencultuur medeverantwoordelijk voor het ontstaan van
de kredietcrisis. En ING kon
niets doen tegen het uitbetalen van bonussen aan het eigen personeel,
ondanks de problemen.

Volg de bonussen
Nederlandse tophandelaren en -bankiers vonden het prima om tijdens de
hoogtijdagen van het bankiersavonturisme te verhuizen naar Londen, waar de
bonussen hoog waren en er minder gezeurd werd om wat je verdiende. En toen
de staat ABN Amro en Fortis overnam en een voet tussen de deur kreeg bij ING
en SNS Bank dankzij geldinjecties, wreven kleinere zakenbankjes zich in de
handen.

Zij verwachtten een toestroom van toptalent, handelaren die absoluut niet
wilden dat hun bonussen gekort zouden worden.

Dat heet in beleidskringen in Den Haag het waterbed-effect. Als je op een
waterbed drukt, vloeit het water naar alle kanten weg.

Minder ambitieus
Bos wil dat effect nu tegengaan door de ambities bij banken te verlagen, opdat
het water niet meer weg kan vloeien. Hij vindt dat banken zich vooral moeten
richten op de dienstverlening aan de klant en niet meer op
winstmaximalisatie. Daarbij wijst hij op ING-voorzitter Jan Hommen en
ABN-baas Gerrit Zalm, die een voorzichtiger koers voorstaan voor hun banken.

Bos ziet dus het liefst dat de grootbanken lekker veilig de Postbank gaan
nadoen. De vraag is of het werkt. Want er blijven genoeg mazen in de
Maascode over.

Mazen
Zo is er de 'pas toe of leg uit'-stelregel. Bankiers die de code lopende een
jaar op onderdelen niet toepasten, moeten in hun jaarverslag aangeven waarom
ze dat niet deden. Dat is een leuke regel: je rijdt met 150 kilometer per
uur door rood en al wat je hoeft te doen is maanden later uitleggen aan
Bromsnor waarom je dat deed.

Er komt een maximum aan de variabele beloning, zeg maar: de bonussen. Die mag
hooguit 100 procent zijn van het vaste salaris. Probleem: de bank mag zelf
bepalen wat dat vaste salaris is; de bank mag een "bij de bank passend
maximum" vaststellen.

Als het salaris van de best verdiende topbestuurders als maatstaf wordt
genomen, zoals voormalig bankier en Alex-oprichter Peter Verhaar vreest op zijn
blog, dan schiet het stellen van plafonds nog niet erg op.

Defintiekwestie
Ja, de Maascode stelt dat het totale inkomen van bestuurders "iets
onder" het gemiddelde dient te zijn van mensen in vergelijkbare
functies in het buitenland, maar de ene topman verdient (veel) meer dan de
andere. De bestuursvoorzitter van Deutsche Bank verdient meer dan, zeg, de
topman van de grootste bank in Armenië. De vraag is dus met welke gegevens
je dat gemiddelde bepaalt.

Toepassing van de code in kantoren in landen buiten de EU wordt 'aanbevolen'.
Maar daar, in Azië bijvoorbeeld, hóeft het ING- en Rabobank-personeel zich
dus niet aan de code te houden. Dit is ingegeven door banken omdat zij
moeten kunnen blijven concurreren met bijvoorbeeld banken in Singapore en
Hongkong, waar men al die moeilijke ethische codes niet heeft en gewoon op
de oude weg door blijft gaan.

Ook in Amerika is de concurrentie fel. En hoewel de bestuursvoorzitter van
Goldman Sachs op 9 september zei te "begrijpen"
dat er ophef is over bankiersbonussen, is het nog maar de vraag of hij de
bonussen ook echt gaat aanpakken. In het tweede kwartaal van dit jaar nog
deelde de bank 11,4
miljard dollar aan bonussen uit, maanden na het begin van de
kredietcrisis.

Eed
Voorts maakt Bos gewag van de 'bankierseed', een moreel-ethische verklaring
die bankiers moeten tekenen, net zoals medici de Eed
van Hippocrates moeten afleggen voordat ze hun beroep mogen uitoefenen.

Maar als de geschiedenis één ding uitwijst, dan is het wel dat dokters ook
behoorlijk foute keuzes kunnen maken, eed of geen eed. En net als bij artsen
volgt er geen sanctie als een bankier zich niet houdt aan de eed.

Buitenland
Bos hoopt dat door de code, waar het ministerie van Financiën aan meewerkte,
banken veel minder snel geneigd zullen zijn om grote risico's te nemen.
Hierdoor moet de kans op grote problemen per 1 januari 2010 - als de code
ingaat - verkleind zijn.

De minister hoopt ook dat de handschoen nu opgepakt zal worden door andere
regeringen. Wellicht dat zij ook iets zullen voelen voor de Maascode voor
hun eigen banken, zei Bos tijdens een debat met leden van de Tweede Kamer.

Die kans lijkt erg, erg klein. Want het is zoals Bos het zelf verwoordde, over
de bijeenkomst met ministers uit de G20-landen vorige week in Londen: "Binnen
de G20 is het al moeilijk om plafonds voor bonussen überhaupt bespreekbaar
te maken."

Daar zal de code van die rare Nederlanders weinig aan veranderen.

Lees ook:

Bos
en Kamer oneens over opsplitsen banken

Aanpak
van banken is boterzacht

Maximum
bonus bankier gelijk aan vaste salaris

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl